Vaccinatie tegen pneumokokken bij volwassenen

Informatie opgesteld door Domus Medica

Een pneumonie of longontsteking kan door een virus of bacterie veroorzaakt worden. Een bacteriële infectie met pneumokokken is risicovoller bij ouderen. Kan vaccinatie het risico beperken en bij wie is vaccinatie aan te raden?

Wat zijn pneumokokken?

• Pneumokokken zijn bacteriën die bij hoesten of niezen van mens op mens worden doorgegeven via uitgeademde druppeltjes.

  Ze kunnen infecties veroorzaken van de longen (longontsteking of pneumonie) en de hersenvliezen (meningitis).

  Longontstekingen die door pneumokokken veroorzaakt worden, kunnen vooral bij 65-plussers ernstig verlopen.

  Bij een op vier personen kunnen grote aantallen pneumokokken in de bloedbaan terechtkomen. Dan ontstaat een levensgevaarlijke bloedvergiftiging of sepsis. Deze invasieve infecties zijn in vier op tien gevallen dodelijk.

  Ook hersenvliesontsteking of meningitis veroorzaakt door pneumokokken verloopt ernstiger bij ouderen. Acht op tien bejaarden die pneumokokkenmeningitis krijgt, sterft eraan. Mensen die de ziekte doormaken, houden er letsels (o.a. doofheid) aan over.

Hoe werkt het pneumokokkenvaccin?

• Het vaccin leert het lichaam hoe het antistoffen moet maken tegen de pneumokokkenbacteriën.

  Bij een pneumokokkeninfectie kan het lichaam dan sneller beschermende antistoffen aanmaken en stijgt de kans om te genezen.

  Het vaccin biedt bij gezonde 65-plussers in de helft van de gevallen bescherming tegen invasieve infecties (met bloedvergiftiging) door pneumokokken.

  Het vaccin beschermt niet tegen andere longontstekingen.

  Bij gezonde volwassenen blijven deze antistoffen vijf jaar aanwezig. De vaccinatie moet dus om de vijf jaar herhaald worden.

Wie laat zich best vaccineren?

• De vaccinatie wordt aangeraden bij personen die een groot risico lopen op een bloedvergiftiging door pneumokokken:

  • Volwassenen bij wie de milt werd verwijderd
  • Volwassenen van wie de milt niet meer werkt
  • Volwassenen met een lek van het cerebrospinaal vocht
  • Volwassenen met een cochleair implant
  • Volwassenen die lijden aan sikkelcelanemie
  • Volwassenen die lijden aan hemoglobinepathologie
  • Volwassenen met een verstoorde immuniteit (door hiv, bloedkankers of medicatie)

  Vaccinatie wordt overwogen bij personen die ouder zijn dan 50 jaar en lijden aan een hartziekte, longziekte, leverziekte of nierziekte.

  Bij rokers of mensen die te veel drinken, is het risico op bloedvergiftiging verhoogd en kan men vaccinatie overwegen.

  Bij gezonde 65-plussers kan men vaccinatie bespreken.

Welke vaccins zijn beschikbaar?

• In België zijn momenteel twee vaccins beschikbaar. Pneumo 23® en Prevenar 13®. Beide worden niet terugbetaald bij volwassenen. Welk vaccin of welke combinatie hiervan aangewezen is, hangt af van uw risicoprofiel. Uw huisarts bespreekt dit met u.

  Het pneumokokkenvaccin kent weinig ernstige risico’s.

  Lichte pijn of verharding zijn mogelijk op de plaats van de inspuiting. U kunt zich wat koortsig en moe voelen en/of spier- en gewrichtspijn ervaren. Dit gaat spontaan over na enkele dagen.

  Praat erover met uw huisarts.

  Deze informatie is bedoeld als ondersteuning van een raadpleging bij de huisarts en vervangt de raadpleging niet. De tekst gaat ervan uit dat de patiënt door de huisarts is gezien en dat de informatie is besproken.

  Referentie:

  Domus medica. Patiëntinformatie: vaccinatie tegen pneumokokken bij volwassenen. Plus d’info sur leurs directives: https://www.domusmedica.be/richtlijnen/themadossiers/vaccinaties

Dossier preventie

Screening voor colorectale kanker

• • Jaarlijks worden er tussen de 8000 en 9000 nieuwe gevallen van dikkedarmkanker vastgesteld in ons land.
  • In België wordt de screening aangeraden om de 2 jaar.
  • Screening is volledig gratis tussen 50 en 79 jaar.
  • Hoe vroeger het gedetecteerd wordt, hoe meer kans om ervan te genezen.

  Om uw screeningskit te ontvangen, volstaat het om deze te bestellen bij uw apotheker.
  Daarna doet u zelf de test thuis. De resultaten zullen worden doorgestuurd binnen de 15 dagen naar uw behandelend geneesheer, die u de resultaten zal meedelen.

  U vindt meer informatie op de volgende websites:

  

  

  

Borstkankerscreening

• Jaarlijks worden in België tussen de 10 000 en 11 000 nieuwe gevallen van borstkanker vastgesteld. Bij de screening worden regelmatig goedaardige borsttumoren vastgesteld. Helaas zijn er anderen, die te laat worden vastgesteld, kwaadaardige kankers.

  Borstkanker is de meest voorkomende kanker bij de vrouw. Een vroegtijdige diagnose, en dus screening, is daarom belangrijk. Dit is mogelijk dankzij een mammografie.

  Dit onderzoek is in België aangeraden, om de twee jaar, aan alle vrouwen tussen 50 en 69 jaar.

  U vindt meer informatie op de volgende websites: :

  

  

  

Baarmoederkanker

• Endometriumkanker (of kanker van het uteruslichaam) is de 5e meest frequente vrouwelijke kanker (Na kankers van de borst, dikke darm, longen en de huid).

  Volgens de cijfers van het kankerregister zijn 1483 nieuwe gevallen van Uteruskanker ontdekt in 2016.

  (Bron: Cancer Fact Sheets, Registre du Cancer, Année d’incidence 2016, Bruxelles 2019)

  De screening van deze kanker is mogelijk door een uitstrijkje. Dit wordt aangeraden, om de drie jaar, voor alle vrouwen tussen 25 en 64 jaar. Het uitstrijkje wordt uitgevoerd door uw gynaecoloog of huisarts. Deze screening wordt aangeboden in Medisina.

  U vindt meer informatie op de volgende websites :

  

  

De seizoensgriep

Definitie

Wat is het ?

Een infectie van het respiratoire systeem, uitgelokt door het influenza virus.

• Wanneer komt het voor ?

  In de winter, meestal tussen de maanden januari tot maart

  Bestaat er een vaccin ?

  JA. Voor risicopersonen wordt het aangeraden om jaarlijks het griepvaccin te laten zetten.

  Dit virus treft 5 tot 10% van de wereldbevolking !

  Hoe verspreidt het zich ?

  De griep is zeer besmettelijk !

  Verspreiding van het virus

  Via hoest, niezen, praten, lachen, handen,…

  • Grote partikels worden verspreid door hoest en niezen. Ze zetten zich vast op meubels, handen,…
  • Zeer kleine partikels (droplet nuclei) zweven door de lucht en kunnen zich verspreiden op afstand van de zieke persoon.

  Symptomen ?

  • Koorts/koortsachtig gevoel/rillingen
  • Hoofdpijn
  • Pijn ter hoogte van de sinussen of oren
  • Respiratoire problemen: hoest, neusverstopping, keelpijn
  • Gastro-intestinale symptomen
  • Spier-en gewrichtspijn
  • Malaise/moeheid

  Wanneer verschijnt het ?

  Incubatieperiode = tijd tussen de infectie met het virus en het verschijnen van de eerste symptomen, is tussen de, 24 tot 48 uur

  Duur ?

  De griep duurt +/- 5 tot 6 dagen

  Complicaties van de griep ?

  • • Bacteriële surinfectie
  • Bronchitis, sinusitis, pneumonie,..
  • Pneumonie: zeldzaam maar verhoogt de mortaliteit
  • Andere zeldzame manifestaties: Encephalitis, myocarditis
  • Hospitalisatie, overlijden (de risico’s stijgen met de leeftijd)

  Zeker niet te verwarren: De griep en een verkoudheid, een angine of een faryngitis

  De griep is een ziekte die ernstig kan zijn

  

  Zoom

  Verschil tussen griep en verkoudheid

  Symptomen(++)	Symptomen(+)
  Koorts > 39°C	Koorts 37-38°C
  Spierpijn	Rillingen
  Grote vermoeidheid	Loopneus
  Uitgeput	Tijdelijke vermoeidheid
  Bemoeilijkte ademhaling

  Risico"s	Risico"s
  Besmetting	Besmetting
  Bacteriële complicatie	Bacteriële complicatie
  Dood

  Preventie	Preventie
  Vaccin	Geen

  Behandeling

  • Antibiotica zijn niet werkzaam
  • Symptomatische behandeling: Decongestie, antitussiva, pijnstillers, …. en RUST
  • Preventiemaatregel
    • Handhygiëne, wegwerp papieren zakdoekjes
    • Alcoholgel
    • Vaccinatie
    • Anti-virale middelen: (uitsluitend voor specifieke gevallen)

  Vaccinatie

  Aangeraden voor alle risicogroepen :

  • Groep 1: personen met een hoger risico van complicaties bij influenza, d.w.z.
    • alle zwangere vrouwen ongeacht de fase van de zwangerschap;
    • patiënten vanaf de leeftijd van 6 maanden die lijden aan een onderliggende chronische aandoening (ook indien gestabiliseerd) van longen, hart, lever, nieren, aan metabole of neuromusculaire aandoeningen, aan immuniteitsstoornissen (natuurlijk of geïnduceerd) of met BMI > 35;
    • personen vanaf 65 jaar;
    • personen die in een instelling opgenomen zijn;
    • kinderen tussen 6 maanden en 18 jaar onder chronische behandeling met acetylsalicylzuur.
  • Groep 2: personen werkzaam in de gezondheidssector.
  • • Groep 3: personen die onder hetzelfde dak wonen als
    • de risicopersonen van groep 1;
    • kinderen jonger dan 6 maanden
  • • Daarnaast raadt de Hoge Gezondheidsraad vaccinatie ook aan bij alle personen tussen 50 en 64 jaar, zelfs indien ze niet aan een risicoaandoening lijden, vooral als ze roken, excessief drinken of zwaarlijvig zijn.

  Doet het vaccin pijn ?

  Ja, soms

  Personen allergisch aan proteïnen afkomstig van kippeneieren mogen zich niet laten vaccineren !

  Veelgestelde vragen:

  1. Kan je de griep krijgen door je te laten vaccineren ?

  • a. NEE, want het vaccin bestaat uit kapotte stukjes virus. Maar soms kan een vaccin algemene reacties uitlokken: <15% waaronder lichte koorts, spierpijn, gewrichtspijn, malaise (duidelijk minder intens dan de griep), 6-12u na toediening

  2. Ik ben gevaccineerd en ik ben “grieperig” geweest...

  • ! Verwar griep niet met "verkoudheid" ...
  • Winderperiode (van november tot april): gunstige periode voor alle andere virussen die de luchtwegen aanvallen

  ! Het vaccin is niet 100% effectief tegen het risico op infectie

  3. Beschermd het vaccin tegen het virus van het voorgaande jaar ?

  • NEEN, in het algemeen bevat het vaccin jaarlijks andere virussen (nieuwe stammen).
    De samenstelling wordt jaarlijks bepaald door het WHO op basis van epidemiologische observaties. Maar soms lokt een onverwacht virus een epidemie uit.
  • NEEN, want de immuniteit vermindert progressief na vaccinatie. De bescherming wordt zwakken na één jaar

  4. Is het vaccin nodig wanneer men in goede gezondheid verkeert ?

  • Niemand is bestand tegen de griep. Iedereen onder ons is herhaaldelijk geïnfecteerd geweest door een virus, zonder er opvallende symptomen van te hebben.
  • Als u tot een risicogroep behoort, bent u meer vatbaar om een ernstige infectie door te maken dan gemiddeld

  5. Waarom zich laten vaccineren ?

  • Om de personen te beschermen voor wie je zorgt of in contact komt, je collega’s, je familie en jezelf,...

  

  6. Kan het influenza virus overgedragen worden aan de patiënt door de handen van de verzorgende of door de luchtwegen ?

  • Ja, de griep kan ernstige consequenties hebben voor de patiënten.

  7. Biedt de vaccinatie van zorgpersoneel een bescherming aan vatbare personen die hun zorg ontvangen ?

  • a. Ja, studies tonen dat de globale mortaliteit van de residenten daal wanneer het personeel gevaccineerd is tegen de griep

  8. Via welke wegen verspreid het griepvirus zich ?

  

De Vaccins

Hoe werkt een vaccin ?

In een vaccin zitten dode of sterk verzwakte ziektekiemen.

Als reactie op het vaccin maakt het immuunsysteem antistoffen aan

• 

  Zodra echte ziektekiemen het lichaam binnendringen...

  • herkent het immuunsysteem ze vlugger
  • neutraliseren de reeds aangemaakte antistoffen de indringer onmiddellijk
  • de ziekte kan zich dus niet ontwikkelen, de persoon is beschermd!

  

  Waarom vaccineren ?

  1. Bescherming van het gevaccineerde kind

  • Bescherming tegen blijvende letsels of zelfs overlijden ten gevolge van een zware infectieziekte.

  2. Groepsbescherming van de hele bevolking

  • De ziektekiem kan zich minder gemakkelijk voortzetten van persoon tot persoon.
  • Mensen die niet gevaccineerd mogen worden, zijn zo onrechtstreeks beschermd.

  La rougeole

  

  3. Definitieve uitroeiing van besmettelijke ziekten

  Bijvoorbeeld: verdwijnen van de pokken in 1977 dankzij vaccinaties

  • nu hoeft er dus niet meer gevaccineerd te worden tegen de pokken!
  • de ziekte bestaat niet meer!

  4. Opbouw van immuniteit

  • Vaccinatie is de eenvoudigste, veiligste en goedkoopste manier om afweerstoffen aan te maken. De afweerstoffen beschermen je tegen ziektes

  Beter voorkomen dan genezen !

  Bangladesh, 1973

  

  Gevaarlijk? Helemaal niet!

  Gekende mogelijke bijwerkingen:

  • Koorts
  • lokale reactie: roodheid, hardheid van de huid
  • lichte tot matige pijn op de plaats van de inspuiting

  Zeer zelden: allergische reactie

  

  Er is geen wetenschappelijk bewijs voor een verband tussen vaccinaties en ernstige ziektes

  Vragen? Bedenkingen?.
  Praat erover met uw arts